Kanser Terimleri Sözlüğü

June 13, 2018Kanser Terimleri SözülüğüKanser ÇeşitleriKanser NedirKanser ÖnlemleriKanser SözlüğüKanser TedavisiKanser TerimleriKanser Terimleri SözlüğüKanser TürleriKanserle MücadeleTKSVTürkiye Kanserle Savaş Vakfı

Türkiye Kanserle Savaş Vakfı’nın (TKSV) sunmuş olduğu Kanser Terimleri Sözlüğü ile kanser hakkında bilmediklerini öğrenebilirsiniz. Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biri olarak sağlık gündeminde başrol oynamaktadır. Çeşitli kanser hastalıkları için kişiye özel yeni nesil kanser tedavisi Onco Clinic ekibi ile uygulanmaktadır. Detaylı bilgi için http://oncoclinic.net/kanser-testleri/sayfasını tıklayabilirsiniz.

Son yıllarda geliştirilen tanı ve tedavi uygulamalarıyla birlikte kanser hastalıklarında kullanılan terimler ve tanımlar farklılaşmaktadır. Doktorunuzun hastalığınızın detayları ve seyri sırasında kullanacağı, sizin de yabancı olmamanız gereken kanser terimleri şunlardır:

Adenom: İyi huylu, selim, benign

Adjuvan – 1. antijenin immün (bağışıklık) cevabını güçlendiren maddedir. 2. İlaçların etkisini güçlendiren veya uzatan maddedir. Bazı adjuvanlar aşıların üretimi için kullanılır. 

Akit: Allojenik KİT (doku uyumlu vericiden alınan iliğin hastaya verilmesi)

Akut: Hızlı, kısa süreli

Alfa-fetoprotein (ALP): Germ hücreli tümörlere özgü biyokimyasal gösterge

Alopesi: Saç dökülmesi

Alternatif tıp: Tıbben kabul edilmiş tedaviler dışındaki otlar v.s ile tedavi

Analjezik: Ağrı kesici

Anemi: Kansızlık

Anksiyete: Endişe

Anoreksi: İştahsızlık

Antiemetik: Kusma önleyici

Antienflamatuar: İltihap (yangı) azaltıcı

Antioksidant: Oksitlenmeye karşı koruyucu

Aspirasyon: Besin veya sıvının solunum yollarına ve akciğere kaçması

Benign: İyi huylu, selim, adenom

Beta-human koryonik gonadotropin (BHCG): Germ hücreli tümörlere özgü biyokimyasal gösterge

Biyopsi: Teşhis koymak amacıyla, hücre ve doku örneği alınması. Alınan parçalar mikroskop altında incelenir. Biyopsinin iğne yardımıyla yapılmasına ince iğne biyopsisi adı verilir.

Blast: Hücrelerin olgunlaşmamış anormal şekli

BT (bilgisayarlı tomografi): X ışını aracılığı ile görüntüleme

Büyüme faktörü: Kan değerleri düştüğünde yükseltmek için verilen ilaç

Destek tedavi: Kemoterapinin yan etkileriyle savaşta kullanılan tedavi (kan ürünü, büyüme faktörü, kusma önleyici v.b. gibi)

Diagnoz: Tanı

DNA: Kromozomlarda genlerin temel yapısı

Düzelme: Tümör gerilmesi, ancak tedavi sonrası başlangıç büyüklüğünün ½‘sinden daha büyük kalması

Ekimoz: Deride geniş morluklar, kanamalar

Ekstravazasyon: Damar dışına ilaç veya serum sızması

Emboli: Damarı tıkayan pıhtı

Enflamasyon: İltihap, yangı

Evreleme: Vücuttaki yayılımına göre hastalığın derecesinin belirlenmesi

Gamma knife Cyber knife: Küçük bir alanda gama ışınlarını odaklayarak bir çeşit radyoterapi

Gen: Kromozomu oluşturan kalıtım bilgilerini taşıyan yapılar

Gen tedavisi: Kalıtsal hastalıkları gen nakli yaparak düzeltme

Gen testi: Kalıtsal hastalıkları bozuk geni arayarak bulma

HLA tiplemesi: Kemik iliği nakli için hastadan ve yakınlarından kan alınarak doku grubu antijenlerinin belirlenmesi

Hematolog: Kan bilim uzmanı

Hemogram: Tam kan sayımı

Hiperkeratoz: Deride aşırı kalınlaşıp sertleşme

Hiperpigmantasyon: Deride aşırı pigment yapımı İlerleme Tedavi sırasında hastalık ilerlemesi veya tümörün büyümesi

İmmun sistem: Bağışıklık sistemi

İmmunoterapi: Bağışıklığı artırıcı ilaçlar ile tedavi

İnsidans: Sıklık

İntramüsküler (İM): Kas içine

İntratekal (İT): Beyin-omurilik sıvısı içine

İntravenöz (İV): Damar içine

İnvazif: Yayılımcı

İyileşme (şifa): Hastalık bulgularının tümü ile görülmediği sürenin en azından 5 yılı aşması

Karsinojen: Kanser yapıcı

Karsinom: Kötü huylu, habis, malign

Kateter: Kanal içine takılan yumuşak slilindir şeklinde alet (idrar kateteri, damar kateteri v.s.)

Kemik iliği aspirasyonu: Kan yapan elemanların görülebilmesi için kemik iliğinden iğne ile örnek alınıp değerlendirmesi

Kemoterapi: Kanserin ilaçla tedavisi

Kit: Kemik iliği transplantasyonu, ilik nakli (AKİT: Allojenik KİT, OKİT: Otolog KİT)

Konstipasyon: Kabızlık

Konvansiyonel tedavi: Bilinen standart tedavi Kortizon, Steroid Tedavide kullanılan bir çeşit hormon

Kromozom: Kalıtım materyeli

Kronik: Uzun süreli, yavaş gelişen

Laparoskopi, laparatomi: Vücut boşluklarının cerrahi olarak açılarak veya bir boru ile girilerek tetkiki, gerekirse tedavisi

Lenf bezleri: Vücutta savunma hücrelerini üreten bezler

Lenfoma: Lenf sisteminden kaynaklanan kanser türü

Lob: Hodgkin, Hodgkin-dışı (Burkitt, anaplastik, lenfoblastik) Parçalı organlarda bölüm, kısım (Akciğer lopları, Karaciğer lopları vb.)

Lomber ponksiyon: Beyin omurilik sıvısını incelemek için belden iğne ile sıvı alınması

Lökopeni: Akyuvar sayısı düşüklüğü

Lösemi: Kan kanseri. ALL (Akut lenfoblastik lösemi); AML (Akut myeblastil lösemi); KML (kronik miyeloid lösemi)

Malign: Kötü huylu, habis, karsinom

Metastaz: Kanserli hücrelerin kan-lenf damarları veya komşuluk yoluyla diğer organlara yayılması

Morfin: Kuvvetli ağrı kesici

MR (manyetik rezonans): Mıknatıs ve radyo dalgaları aracılığı ile görüntüleme

Nodül: Küçük hastalıklı kitle

Nötrofil: Akyuvarların enfeksiyonlara karşı savunmada önemli bir grubu

Nötropeni, febril nötropeni: Akyuvarların bir bölümü olan nötrofil denen parçalı hücrelerin azalması. Bu azalmaya ateş eşlik ediyor ise febril nötropeni adını alır.

Nüks: Tekrarlama, relaps, rezidiv

Okit: Otolog KİT (hastanın kendisinden alınan iliğin kemoterapi sonrası kendisine verilmesi)

Onkolog: Kanser bilim uzmanı

Opioid: Uyuşturucu ilaç

Oral: Ağız yolu ile

Özofajit: Yutak iltihabı P53 geni Tümör baskılayıcı gen. Etkisiz kalması tümör oluşumunu artırır.

Palyatif: Kesin çözüm getirmeyen, geçici yarar sağlayan

Parasetamol: Bir tür ağrı kesici

Parsiyel remisyon: Tümör boyutlarının ilk boyutlarından en az ½’den fazla küçülmesi

Patolog: Kanserli dokuyu inceleyip tanı koyan bilim adamı

Perfüzyon: Sıvının damar yolu ile verilmesi

Periferik: Kan yayması Kan hücrelerinin çevre kanından alınıp, boyanıp mikroskopta incelenmesi

PET tarama (pozitron emisyon tomografisi): Bir nükleer tıp yöntemi ile bilgisayarlı tomografinin birlikte değerlendirilmesine dayanan görüntüleme yöntemi. Bazı tümörlerin tanı ve takibinde değerlidir.

Peteşi: Noktavi deri kanamaları

Pnömoni: Zatürrie proflaktik koruyucu

Prognoz: Hastalığın nasıl ilerleyeceğini ve iyileşme ihtimalini belirtmek için kullanılan bir terimdir. Prognoz aynı hastalığı olan çok sayıdaki hastanın değerlendirilmesi ile belirlenir.

Radyoterapi: Kanserin ışınlar ile tedavisi

Refrakter hastalık: Kanser tedaviye dirençli olması durumu

Remisyon: Hastalığın belirti ve bulgularının geçici veya sürekli olarak ortadan kalkması

Sarkoma: Bir çeşit bağ dokusu kanseri

Semptom: Belirti

Serebral, kranial: Beyine ait

Sintigrafi: Radyoizotop enjekte edilerek görüntüleme

Sistemik hastalık: Tüm vücudu ilgilendiren veya vücuda yayılmış hastalık

Stabil hastalık: Tedavi sonrası hastalığın iyileşmeme veya kötüleşmeme, aynı kalma durumu

Steroid: Kortizon Tedavide kullanılan bir çeşit hormon

Stomatit: Ağız yarası

Subkutan (SC): Derialtı

Sürvi: Sağkalım

Şok: Ani fizik veya bilinç durumu bozukluğu

Transplantasyon: Organ nakli

Tümör, Ur, Neoplazma: Hücrelerinin kontrolsüzce gereğinden fazla çoğalarak oluşturdukları iyi ya da kötü huylu kitle

Tümör marker: Tümör belirleyici, gösterge (AFP, CEA gibi)

US Ultrasonografi: Ses dalgaları aracılığı ile görüntüleme