Türkçe
English
العربية
Français
Deutsch
Български
Dansk
Nederlands
Azərbaycan dili
ItalianoKanser Terimleri Sözlüğü
Türkiye Kanserle Savaş Vakfı’nın (TKSV) sunmuş olduğu Kanser Terimleri Sözlüğü ile kanser hakkında bilmediklerini öğrenebilirsiniz. Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biri olarak sağlık gündeminde başrol oynamaktadır. Çeşitli kanser hastalıkları için kişiye özel yeni nesil kanser tedavisi Onco Clinic ekibi ile uygulanmaktadır. Detaylı bilgi için http://oncoclinic.net/kanser-testleri/sayfasını tıklayabilirsiniz.
Son yıllarda geliştirilen tanı ve tedavi uygulamalarıyla birlikte kanser hastalıklarında kullanılan terimler ve tanımlar farklılaşmaktadır. Doktorunuzun hastalığınızın detayları ve seyri sırasında kullanacağı, sizin de yabancı olmamanız gereken kanser terimleri şunlardır:
Adenom: İyi huylu, selim, benign
Adjuvan – 1. antijenin immün (bağışıklık) cevabını güçlendiren maddedir. 2. İlaçların etkisini güçlendiren veya uzatan maddedir. Bazı adjuvanlar aşıların üretimi için kullanılır.
Akit: Allojenik KİT (doku uyumlu vericiden alınan iliğin hastaya verilmesi)
Akut: Hızlı, kısa süreli
Alfa-fetoprotein (ALP): Germ hücreli tümörlere özgü biyokimyasal gösterge
Alopesi: Saç dökülmesi
Alternatif tıp: Tıbben kabul edilmiş tedaviler dışındaki otlar v.s ile tedavi
Analjezik: Ağrı kesici
Anemi: Kansızlık
Anksiyete: Endişe
Anoreksi: İştahsızlık
Antiemetik: Kusma önleyici
Antienflamatuar: İltihap (yangı) azaltıcı
Antioksidant: Oksitlenmeye karşı koruyucu
Aspirasyon: Besin veya sıvının solunum yollarına ve akciğere kaçması
Benign: İyi huylu, selim, adenom
Beta-human koryonik gonadotropin (BHCG): Germ hücreli tümörlere özgü biyokimyasal gösterge
Biyopsi: Teşhis koymak amacıyla, hücre ve doku örneği alınması. Alınan parçalar mikroskop altında incelenir. Biyopsinin iğne yardımıyla yapılmasına ince iğne biyopsisi adı verilir.
Blast: Hücrelerin olgunlaşmamış anormal şekli
BT (bilgisayarlı tomografi): X ışını aracılığı ile görüntüleme
Büyüme faktörü: Kan değerleri düştüğünde yükseltmek için verilen ilaç
Destek tedavi: Kemoterapinin yan etkileriyle savaşta kullanılan tedavi (kan ürünü, büyüme faktörü, kusma önleyici v.b. gibi)
Diagnoz: Tanı
DNA: Kromozomlarda genlerin temel yapısı
Düzelme: Tümör gerilmesi, ancak tedavi sonrası başlangıç büyüklüğünün ½‘sinden daha büyük kalması
Ekimoz: Deride geniş morluklar, kanamalar
Ekstravazasyon: Damar dışına ilaç veya serum sızması
Emboli: Damarı tıkayan pıhtı
Enflamasyon: İltihap, yangı
Evreleme: Vücuttaki yayılımına göre hastalığın derecesinin belirlenmesi
Gamma knife Cyber knife: Küçük bir alanda gama ışınlarını odaklayarak bir çeşit radyoterapi
Gen: Kromozomu oluşturan kalıtım bilgilerini taşıyan yapılar
Gen tedavisi: Kalıtsal hastalıkları gen nakli yaparak düzeltme
Gen testi: Kalıtsal hastalıkları bozuk geni arayarak bulma
HLA tiplemesi: Kemik iliği nakli için hastadan ve yakınlarından kan alınarak doku grubu antijenlerinin belirlenmesi
Hematolog: Kan bilim uzmanı
Hemogram: Tam kan sayımı
Hiperkeratoz: Deride aşırı kalınlaşıp sertleşme
Hiperpigmantasyon: Deride aşırı pigment yapımı İlerleme Tedavi sırasında hastalık ilerlemesi veya tümörün büyümesi
İmmun sistem: Bağışıklık sistemi
İmmunoterapi: Bağışıklığı artırıcı ilaçlar ile tedavi
İnsidans: Sıklık
İntramüsküler (İM): Kas içine
İntratekal (İT): Beyin-omurilik sıvısı içine
İntravenöz (İV): Damar içine
İnvazif: Yayılımcı
İyileşme (şifa): Hastalık bulgularının tümü ile görülmediği sürenin en azından 5 yılı aşması
Karsinojen: Kanser yapıcı
Karsinom: Kötü huylu, habis, malign
Kateter: Kanal içine takılan yumuşak slilindir şeklinde alet (idrar kateteri, damar kateteri v.s.)
Kemik iliği aspirasyonu: Kan yapan elemanların görülebilmesi için kemik iliğinden iğne ile örnek alınıp değerlendirmesi
Kemoterapi: Kanserin ilaçla tedavisi
Kit: Kemik iliği transplantasyonu, ilik nakli (AKİT: Allojenik KİT, OKİT: Otolog KİT)
Konstipasyon: Kabızlık
Konvansiyonel tedavi: Bilinen standart tedavi Kortizon, Steroid Tedavide kullanılan bir çeşit hormon
Kromozom: Kalıtım materyeli
Kronik: Uzun süreli, yavaş gelişen
Laparoskopi, laparatomi: Vücut boşluklarının cerrahi olarak açılarak veya bir boru ile girilerek tetkiki, gerekirse tedavisi
Lenf bezleri: Vücutta savunma hücrelerini üreten bezler
Lenfoma: Lenf sisteminden kaynaklanan kanser türü
Lob: Hodgkin, Hodgkin-dışı (Burkitt, anaplastik, lenfoblastik) Parçalı organlarda bölüm, kısım (Akciğer lopları, Karaciğer lopları vb.)
Lomber ponksiyon: Beyin omurilik sıvısını incelemek için belden iğne ile sıvı alınması
Lökopeni: Akyuvar sayısı düşüklüğü
Lösemi: Kan kanseri. ALL (Akut lenfoblastik lösemi); AML (Akut myeblastil lösemi); KML (kronik miyeloid lösemi)
Malign: Kötü huylu, habis, karsinom
Metastaz: Kanserli hücrelerin kan-lenf damarları veya komşuluk yoluyla diğer organlara yayılması
Morfin: Kuvvetli ağrı kesici
MR (manyetik rezonans): Mıknatıs ve radyo dalgaları aracılığı ile görüntüleme
Nodül: Küçük hastalıklı kitle
Nötrofil: Akyuvarların enfeksiyonlara karşı savunmada önemli bir grubu
Nötropeni, febril nötropeni: Akyuvarların bir bölümü olan nötrofil denen parçalı hücrelerin azalması. Bu azalmaya ateş eşlik ediyor ise febril nötropeni adını alır.
Nüks: Tekrarlama, relaps, rezidiv
Okit: Otolog KİT (hastanın kendisinden alınan iliğin kemoterapi sonrası kendisine verilmesi)
Onkolog: Kanser bilim uzmanı
Opioid: Uyuşturucu ilaç
Oral: Ağız yolu ile
Özofajit: Yutak iltihabı P53 geni Tümör baskılayıcı gen. Etkisiz kalması tümör oluşumunu artırır.
Palyatif: Kesin çözüm getirmeyen, geçici yarar sağlayan
Parasetamol: Bir tür ağrı kesici
Parsiyel remisyon: Tümör boyutlarının ilk boyutlarından en az ½’den fazla küçülmesi
Patolog: Kanserli dokuyu inceleyip tanı koyan bilim adamı
Perfüzyon: Sıvının damar yolu ile verilmesi
Periferik: Kan yayması Kan hücrelerinin çevre kanından alınıp, boyanıp mikroskopta incelenmesi
PET tarama (pozitron emisyon tomografisi): Bir nükleer tıp yöntemi ile bilgisayarlı tomografinin birlikte değerlendirilmesine dayanan görüntüleme yöntemi. Bazı tümörlerin tanı ve takibinde değerlidir.
Peteşi: Noktavi deri kanamaları
Pnömoni: Zatürrie proflaktik koruyucu
Prognoz: Hastalığın nasıl ilerleyeceğini ve iyileşme ihtimalini belirtmek için kullanılan bir terimdir. Prognoz aynı hastalığı olan çok sayıdaki hastanın değerlendirilmesi ile belirlenir.
Radyoterapi: Kanserin ışınlar ile tedavisi
Refrakter hastalık: Kanser tedaviye dirençli olması durumu
Remisyon: Hastalığın belirti ve bulgularının geçici veya sürekli olarak ortadan kalkması
Sarkoma: Bir çeşit bağ dokusu kanseri
Semptom: Belirti
Serebral, kranial: Beyine ait
Sintigrafi: Radyoizotop enjekte edilerek görüntüleme
Sistemik hastalık: Tüm vücudu ilgilendiren veya vücuda yayılmış hastalık
Stabil hastalık: Tedavi sonrası hastalığın iyileşmeme veya kötüleşmeme, aynı kalma durumu
Steroid: Kortizon Tedavide kullanılan bir çeşit hormon
Stomatit: Ağız yarası
Subkutan (SC): Derialtı
Sürvi: Sağkalım
Şok: Ani fizik veya bilinç durumu bozukluğu
Transplantasyon: Organ nakli
Tümör, Ur, Neoplazma: Hücrelerinin kontrolsüzce gereğinden fazla çoğalarak oluşturdukları iyi ya da kötü huylu kitle
Tümör marker: Tümör belirleyici, gösterge (AFP, CEA gibi)
US Ultrasonografi: Ses dalgaları aracılığı ile görüntüleme